Ubezpieczenia przez Internet

czwartek, 19 maja 2011

Dochodzenie roszczeń

Autorem artykułu jest Iwona Wilczewska

Poszkodowany w wypadku komunikacyjnym może wystąpić ze swoim roszczeniem przeciwko posiadaczowi pojazdu lub kierowcy, bądź też przeciwko zakładowi ubezpieczeń (tzw. actio directa). W ramach ubezpieczenia OC ubezpieczyciel wypłaca poszkodowanemu odszkodowanie w miejsce posiadacza pojazdu.

1. Uwagi ogólne
Poszkodowany w wypadku komunikacyjnym może wystąpić ze swoim roszczeniem przeciwko posiadaczowi pojazdu lub kierowcy, bądź też przeciwko zakładowi ubezpieczeń (tzw. actio directa). W ramach ubezpieczenia OC ubezpieczyciel wypłaca poszkodowanemu odszkodowanie w miejsce posiadacza pojazdu.

Zgodnie z ustawą z dnia 22.05.2003 r. o Ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku ruchem tego pojazdu szkody, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia.

Przyznanie poszkodowanemu prawa bezpośredniego roszczenia przeciwko ubezpieczycielowi uzasadnione jest w pełni względami społeczno - gospodarczymi, a jednocześnie celowe jest też z punktu widzenia ekonomiki procesowej13. Zapewnia także poszkodowanemu stosunkowo szybkie i skuteczne naprawienie szkody - zakład
ubezpieczeń jest dłużnikiem zawsze wypłacalnym.

Zakład ubezpieczeń, po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego wypłaca odszkodowanie na podstawie uznania roszczenia, zawartej z nim ugody lub prawomocnego orzeczenia sądu. W przypadku, gdy poszkodowany nie zgadza się z ustaleniami zakładu ubezpieczeń może wnieść odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy przez zakład lub skierować sprawę na drogę sądową (wnieść powództwo do sądu).

Zgodnie z art.14 pkt.5 Ustawy zakład ubezpieczeń ma obowiązek udostępnić poszkodowanemu lub uprawnionemu informacje i dokumenty, które miały wpływ na ustalenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń i wysokość odszkodowania. Osoby te maja prawo wglądu w akta szkody i sporządzenia na własny koszt odpisów lub kserokopii dokumentów szkodowych.

W przypadku, gdy poszkodowany wystąpił z roszczeniem do posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym pamiętać należy, że zgodnie z art.21 ust.1 Ustawy, zaspokojenie lub uznanie przez osobę objętą ubezpieczeniem obowiązkowym odpowiedzialności cywilnej roszczenia o naprawienie wyrządzonej przez nią szkody nie ma skutków prawnych względem zakładu ubezpieczeń, który nie wyraził na to uprzednio zgody.

Zgodnie z art.16 ust.3 Ustawy osoba, której odpowiedzialność jest objęta ubezpieczeniem obowiązkowym, a także osoba występująca z roszczeniem, powinny przedstawić zakładowi ubezpieczeń posiadane dowody dotyczące zdarzenia i szkody oraz ułatwić mu ustalenie okoliczności zdarzenia i rozmiaru szkód, jak również udzielić pomocy w dochodzeniu przez zakład ubezpieczeń roszczeń przeciwko sprawcy szkody. Dlatego też zgłaszając szkodę, należy do pisma roszczeniowego dołączyć notatkę z wypadku drogowego z policji, dokumentację
medyczną związaną z leczeniem, rachunki związane z kosztami leczenia, określić wysokość żądanego zadośćuczynienia. Często zakłady ubezpieczeń żądają, mimo dostarczenia pisma roszczeniowego, w którym są podane wszystkie potrzebne dane, wypełnienia druku zgłoszenia szkody.

Jeżeli przed zakładem ubezpieczeń reprezentuje poszkodowanego pełnomocnik, należy też dołączyć pełnomocnictwo. Mimo, że według k.c. pełnomocnictwo może być udzielone w dowolnej formie (wystarczy
zwykła forma pisemna), to zakłady ubezpieczeń nagminnie żądają pełnomocnictwa z podpisem poświadczonym notarialnie lub podpisanym w obecności swojego pracownika. Dlatego też, w celu szybszego uzyskania odszkodowania lepiej od razu wysłać właśnie takie pełnomocnictwo.

Aby otrzymać odszkodowanie od zakładu ubezpieczeń należy wskazać odpowiedzialnego za szkodę sprawcę (posiadacza, kierowcę pojazdu), nadto posiadacz pojazdu, którym wyrządzono szkodę musi być ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej (polisa OC) w jednym z zakładów ubezpieczeń. W przypadku, gdy sprawca wypadku nie zostanie zidentyfikowany lub nie zawarł umowy ubezpieczenia OC poszkodowany może otrzymać odszkodowanie z Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego. I tak w przypadku, gdy nie ustalono tożsamości posiadacza lub kierującego pojazdem i nie zidentyfikowano pojazdu, którym wyrządzono szkodę Fundusz odpowiada, ale tylko za szkodę na osobie.

Natomiast w przypadku, gdy posiadacz zidentyfikowanego pojazdu, którym wyrządzono szkodę nie był ubezpieczony obowiązkowym ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych Fundusz odpowiada zarówno za szkodę na osobie, jak i na mieniu. Potwierdza to Sąd Apelacyjny w Łodzi w swoim wyroku,14 w którym stwierdza: Jeżeli zidentyfikowany został kierujący pojazdem sprawca szkody (złodziej) oraz ustalone zostały dane dotyczące pojazdu, to odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę w związku z ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej (OC) ponosi właściwy zakład ubezpieczeń, któremu służą roszczenia zwrotne przeciwko złodziejowi. Jeżeli natomiast sprawca szkody nie mógł być zidentyfikowany, tj. nie można było ustalić tożsamości kierującego pojazdem (w tym również złodzieja) ani danych dotyczących pojazdu, osoba poszkodowana może dochodzić odszkodowania od Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego i to tylko w zakresie
szkody na osobie.

W sytuacji wreszcie, gdy zidentyfikowany sprawca szkody nie posiadał ochrony ubezpieczeniowej wynikającej z ubezpieczenia OC, to Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny wypłaca osobie uprawnionej odszkodowanie za szkodę na osobie i mieniu. Nie dotyczy to jednak wypadku, w którym sprawca szkody był złodziejem pojazdu, wówczas bowiem - jak wyżej stwierdzono - odpowiedzialność za szkodę na mieniu i na osobie ponosi zakład ubezpieczeń w związku z ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej, a nie Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny.

Poszkodowany, który chce dochodzić roszczeń od Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego zgłasza swoje roszczenia do dowolnego zakładu ubezpieczeń, który prowadzi obowiązkowe ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. Zakład ubezpieczeń nie może odmówić przyjęcia zgłoszenia szkody. Zakład ubezpieczeń, po otrzymaniu zgłoszenia roszczenia przeprowadza postępowanie w zakresie ustalenia zasadności i wysokości dochodzonych roszczeń i niezwłocznie przesyła zebraną dokumentację do Funduszu, powiadamiając o tym osobę zgłaszającą roszczenie (art.108 ust.1 i 2 Ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych…).

13 A. Wąsiewicz, Ubezpieczenia samochodowe, Warszawa 1984, s. 232.
14 Orzeczenie Sądu Apel. w Łodzi z dn. 14.05.1996 r., I ACr 177/96, PG 1996, nr 9, s.39.
www.odszkodowania24.eu

---

odszkodowania po wypadku

Iwona Wilczewska

Artykuł pochodzi z serwisu www.Artelis.pl

Dziedziczenie roszczenia z art. 446 § 3 k.c.

Autorem artykułu jest Iwona Wilczewska

Zagadnienie dziedziczenia roszczenia z art. 446 § 3 k.c. wzbudza wiele kontrowersji w doktrynie.
Jedni autorzy twierdzą, ze uprawnienie z art. 446 § 3 k.c. nie wchodzi do spadku, bowiem jest ono ściśle związane z osobą uprawnionego, skoro warunkiem jego uzyskania jest znaczne pogorszenie jego osobistej sytuacji Ŝyciowej65.

Inni stoją na stanowisku, że roszczenie o odszkodowanie przewidziane w art. 446 § 3 k.c. ma charakter majątkowy i wobec tego przechodzi według ogólnych zasad na spadkobierców uprawnionego, ponieważ należy do spadku po nim66. Spór na ten temat definitywnie przecięła uchwała 7 sędziów SN z dnia 26.10.1975 r.67, która mówi, że roszczenie o odszkodowanie przewidziane w art. 446 § 3 k.c. przechodzi na spadkobierców
uprawnionego. W uzasadnieniu tej uchwały SN wskazuje, że roszczenie to nie jest ściśle związane z osobą uprawnionego i jako prawo majątkowe, należy do spadku po nim.

Prawo bowiem do żądania naprawienia szkody majątkowej jest z istoty swej dziedziczne jako prawo majątkowe. O tym czy roszczenie z art. 446 § 3 k.c. jest dziedziczne, decyduje charakter szkody, której naprawieniu służy ten przepis. Przyjęcie majątkowego charakteru tej szkody przy braku przepisu szczególnego wyłączającego dziedziczność, musi prowadzić do wniosku iż roszczenie to wchodzi do spadku po uprawnionym.

Jak wskazuje dalej SN, w obecnym stanie prawnym zarówno w doktrynie, jak i orzecznictwie nie ulega już wątpliwości, że odszkodowanie z art. 446 § 3 k.c. nie może być przyznane za same tylko cierpienia moralne doznane z powodu śmierci osoby najbliższej, a zatem jest ono zależne od istnienia szkody o charakterze majątkowym.

Ponadto przepis art. 446 § 3 k.c. mówi o „odszkodowaniu”. Celem zaś odszkodowania jest naprawienie szkody majątkowej. Natomiast na oznaczenie szkody o charakterze niemajątkowym przyjęło się używać terminu „krzywda” i przewiduje się za nią „zadośćuczynienie” w wypadkach w ustawie przewidzianych. Dziedziczenie roszczenia o zadośćuczynienie ustawodawca dopuszcza tylko jako wyjątek od zasady wyrażonej w art. 922 § 2 k.c. Brak analogicznego unormowania kwestii dziedziczenia w art. 446 § 3 k.c. wynika z odmienności obu tych
roszczeń (odszkodowanie i zadośćuczynienie). Z przyczyn wyżej wymienionych należy przyjąć, że pod rządem
art. 446 § 3 k.c. nie ma już istotnego znaczenia to, czy powództwo o odszkodowanie przewidziane w tym przepisie zostało wytoczone przez uprawnionego, czy też przez jego spadkobierców.

Ci ostatni mogą otrzymać odszkodowanie tylko wtedy, gdy przysługiwałoby ono uprawnionemu, jeśliby żył w chwili wyrokowania i tylko w takim zakresie, jaki odpowiada szkodzie powstałej do dnia jego śmierci, chodzi bowiem o wynagrodzenie szkody wynikłej ze znacznego pogorszenia sytuacji życiowej uprawnionego, ale trwającego tylko do dnia śmierci.

Przeciwko dziedziczeniu omawianego roszczenia nie przemawia także przepis art. 449 k.c. ograniczający możność zbycia niektórych roszczeń. Takie stanowisko zajął SN w swoim orzeczeniu z dnia 29.07.1970 r.68, w którym stwierdza: przepis art. 449 k.c. nie dozwala jedynie na „zbycie” roszczeń wymienionych w art. 444 - 448 k.c. – a nie na przeniesienie tych roszczeń przez poszkodowanego na inne osoby w drodze czynności prawnej, takich jak umowa sprzedaży, zamiany, darowizny czy też innej umowy zobowiązującej do przeniesienia
wierzytelności. Przepis ten natomiast nie wyłącza przejścia tych roszczeń w drodze spadkobrania.

65 S. Garlicki, Odpowiedzialność cywilna za nieszczęśliwe wypadki, Warszawa 1971, s. 478.
66 A. Szpunar, Wynagrodzenie szkody wynikłej wskutek śmierci osoby bliskiej, Bydgoszcz 2000, s. 158
67 Uchwała SN z dn. 26.10.1975 r., III PZP 22/70, OSN 1971/7-8, poz. 120.
68 Orzeczenie SN z dn. 29.07.1970 r., II CR 307/70, (nie publ.).
www.odszkodowania24.eu

---

odszkodowania komunikacyjne

Iwona Wilczewska

Artykuł pochodzi z serwisu www.Artelis.pl

Kapitalizacja renty

Autorem artykułu jest Iwona Wilczewska

Kapitalizacja renty oznacza odpowiednie jej przeliczenie
i przyznanie uprawnionemu jednorazowo sumy pieniężnej. Zgodnie
z art. 447 k.c. z ważnych powodów sąd może na żądanie
poszkodowanego przyznać mu zamiast renty lub jej części jednorazowe
odszkodowanie. Skapitalizowanie renty może nastąpić również w drodze
umowy, która będzie miała charakter ugody. Jest ona dopuszczana tylko
wówczas, gdy istnieją ważne powody, w przeciwnym razie ugoda byłaby
sprzeczna z prawem i przez to nieważna.
Interes zobowiązanego do odszkodowania leżący w zwolnieniu się
z długu nie może sam przez się nigdy usprawiedliwiać zamiany renty na
zapłatę jednorazowej kwoty. Kryterium oceny istnienia ważnych powodów może stanowić wyłącznie interes uprawnionego do renty.
W szczególności może to mieć miejsce w dwóch grupach przypadków:
po pierwsze – gdy ze względu na ustalone szczególne okoliczności
przyznanie jednorazowego odszkodowania zapewni poszkodowanemu
zaspokojenie wszystkich potrzeb zarówno bieżących, jak i przyszłych,
dla których zaspokojenia przeznaczona była renta, po wtóre – jeśli
ustalone okoliczności dają podstawę do wniosku, że przyszłe raty renty
nie mogą być egzekwowane, a zatem prawo nie zostanie w ogóle
zrealizowane43.
Kapitalizacja renty jest korzystna w przypadku renty dla
poszkodowanego, gdy stał się on inwalidą (art. 444 § 2 k.c.).
Jednorazowe odszkodowanie może mu ułatwić np. utworzenie warsztatu
usługowego.
Przepis art. 447 k.c. dopuszcza też możliwość częściowej
kapitalizacji renty, która ulega w ten sposób odpowiedniemu
zmniejszeniu.
Po zamianie renty na świadczenie jednorazowe nie istnieje już
możliwość modyfikacji odszkodowania na podstawie art. 907 § 2 k.c.
Tak też SN w swoim orzeczeniu z dnia 20.03.1973 r.44
Ustawa nie przewiduje żadnego współczynnika określającego
wysokość skapitalizowanej renty. Pozostawione jest to ocenie sądu.
Natomiast art. 164 §2 k.z. stanowił, że jednorazowe świadczenie nie powinno przekroczyć 10-letniej wartości renty. Wskazówka ta i dzisiaj
może być przydatna45.

43 G. Bieniek (w:), Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania, Warszawa 1999,
s. 419.
44 Orzeczenie SN z dn. 20.03.1973 r., II PR 12/73, niepubl.
45 Z. Radwański, Zobowiązania. Część ogólna, Warszawa 2001, s. 217.
www.odszkodowania24.eu

---

www.odszkodowania24.eu

Iwona Wilczewska

Artykuł pochodzi z serwisu www.Artelis.pl

Koszty leczenia

Autorem artykułu jest Iwona Wilczewska

Zgodnie z art.444§1 k.c. w razie uszkodzenia ciała lub wywołania
rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego
powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do
naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty
leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną
na koszty przygotowania do innego zawodu.
Zakres kosztów leczenia podlegających zwrotowi jest wyznaczony
uzasadnionymi potrzebami poszkodowanego. Koszty leczenia stanowią
istotną pozycję, jeżeli leczenie poszkodowanego trwa dłuższy czas.
Naprawienie szkody obejmuje w szczególności zwrot wszelkich
wydatków związanych z samym leczeniem i rehabilitacją, jak i koszty
opieki niezbędnej w czasie procesu leczenia oraz inne dodatkowe koszty
związane z doznanym uszczerbkiem.
W pierwszej kolejności poszkodowany powinien korzystać z
bezpłatnej służby zdrowia. Jednak w niektórych przypadkach zasadny
jest zwrot kosztów poniesionych poza publiczna służbą zdrowia, np. gdy
zalecona przez lekarza usługa jest niedostępna lub wymaga długiego oczekiwania. Potwierdza to SN w swoim orzeczeniu17,w którym
stwierdza: w sytuacji konkretnego zagrożenia całkowitą ślepotą
szukanie pomocy i porady u wybitnych specjalistów oraz w znanym
zakładzie leczniczym nie może być uznane za zbędne, obowiązek więc
zwrócenia związanych z tym wydatków objęty jest przepisem art.444§1
k.c.
Do kosztów tych należą także wydatki związane z przewozem
chorego do szpitala i na zabiegi, koszty zabiegów rehabilitacyjnych,
wydatki na lekarstwa, koszty specjalnej opieki i pielęgnacji. Fakt
ponoszenia całego ciężaru opieki nad poszkodowanym w czasie leczenia
i rehabilitacji przez członków rodziny nie zwalnia osoby
odpowiedzialnej od zwrotu kwoty obejmującej wartość tych
świadczeń18.
Do kosztów związanych z leczeniem należy zaliczyć także wydatki
ponoszone w związku z koniecznością odpowiedniego odżywiania. Tak
też SN w swoim orzeczeniu: zwrot wydatków na podawanie choremu
bardziej wyszukanych potraw, większej ilości owoców, słodyczy itp.,
choćby z punktu widzenia lekarskiego chory nie wymagał specjalnej
diety, znajduje usprawiedliwienie w art. 444 § 1 k.c., chyba że byłyby
wyraźne zalecenia lekarskie nakazujące ograniczenie diety19.
W skład kosztów wynikłych z powodu uszkodzenia ciała lub
wywołania rozstroju zdrowia, wchodzą nie tylko koszty leczenia
w ścisłym tego słowa znaczeniu, lecz także wydatki związane
z odwiedzinami chorego w szpitalu przez osoby bliskie. Odwiedziny te są niezbędne zarówno dla poprawy samopoczucia chorego
i przyspieszenia w ten sposób leczenia, jak i dla kontaktu rodziny
z lekarzami w celu uzyskania informacji i wskazówek o zdrowiu
chorego i jego potrzebach. Odnosi się to zwłaszcza, gdy
poszkodowanym jest dziecko i gdy chodzi o wizyty jego rodziców – teza
orzeczenia SN20.
Koszty objęte kompensacją muszą być uzasadnione ze względu na
rodzaj i rozmiary poniesionego uszczerbku. Nie jest jednak górnym
pułapem kompensacji z tytułu kosztów leczenia zakres świadczeń, które
zazwyczaj objęte są nieodpłatną opieką medyczną w ramach
ubezpieczenia społecznego – np. uzasadnione jest żądanie zwrotu
wydatków na lekarstwa spoza listy leków objętych ulgą lub kosztów
niezbędnych zabiegów medycznych, które wobec braku faktycznych
możliwości ich przeprowadzenia w ramach sektora publicznej służby
zdrowia musiały być przeprowadzone w sektorze prywatnym21. W takim
wypadku należy wykazać, iż celowe jest stosowanie takich metod
leczenia, zabiegów lub środków leczniczych, które nie wchodzą
w zakres świadczeń z tytułu ubezpieczenia społecznego – tak SN
w swoim orzeczeniu z dnia 26.11.1991 r.22
Do kosztów leczenia na należą koszty pojazdu inwalidzkiego,
jeżeli nie jest on konieczny do kompensowania kalectwa osoby
poszkodowanej, a w szczególności do kontynuowania pracy zarobkowej
wykonywanej przed wypadkiem23. Wydatki poniesione na leczenie poszkodowanego podlegają
kompensacji bez względu na to, czy okazały się skuteczne i przyniosły
oczekiwane rezultaty, czy też nie.
Zwrot kosztów leczenia należy się poszkodowanemu, a jeżeli
poszkodowany jest osobą małoletnią, to w jej imieniu zwrotu może
żądać przedstawiciel ustawowy. Osoba trzecia, nawet kiedy takie koszty
wyłożyła nie może żądać ich zwrotu.24
Obowiązek zwrotu dotyczy wydatków rzeczywiście poniesionych.
Jednak na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia
szkody powinien z góry wyłożyć sumę potrzebną na koszty leczenia.
Uprawnienia tego nie wyłącza okoliczność, że poszkodowany może sam
ponieść te wydatki.
Jeżeli poszkodowany stał się inwalidą może on żądać od
zobowiązanego wyłożenia sumy potrzebnej na koszty przygotowania do
innego zawodu. Kodeks cywilny nie normuje zagadnienia, w jakiej
formie zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć sumę
potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu. Stosownie do
charakteru przygotowania do innego zawodu i odpowiednio do wielu
innych okoliczności poszczególnego wypadku wyłożona suma może
mieć charakter jednorazowy, może tez być celowe w interesie dłużnika i
wierzyciela przyznanie jej w formie świadczeń periodycznych.25
Zwrot kosztów przygotowania do nowego zawodu nie należy się,
gdy poszkodowany już po wypadku podejmuje i kończy naukę zawodu, którego ze względu na wywołane wypadkiem inwalidztwo nie może
wykonywać.26

17 Orzeczenie SN z dn. 26.06.1969r., II PR 217/69, OSN 1970, poz.50.
18 Orzeczenie SN z dn. 4.03.1969 r., I PR 28/69, OSN 1969/12, poz. 229.
19 Orzeczenie SN z dn. 19.06.1975 r., V PRN 2/75, OSN 1976/4, poz. 70.
20 Orzeczenie SN z dn. 7.10.1971 r., II CR 427/71, OSPiKA 1972/6, poz. 108.
21 M. Safian (w:) Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz, (red. K. Pietrzykowski), Warszawa 2002,
s. 1019.
22 Orzeczenie SN z dn. 26.11.1991 r., III APr 75/91, OSAiSN 1992/6, poz. 38.
23 Orzeczenie SN z dn. 16.01.1981 r., I CR 455/80, OSN 1981/10, poz. 193.
24 Orzeczenie SN z dn. 11.08.1972 r., I CR 246/72, niepubl.
25 Orzeczenie SN z dn. 10.02.1970 r., II CR 7/70, niepubl.
26 Orzeczenie SN z dn. 28.01.1970 r., II CR 634/69, OSNCP 1970/12, poz.227.
www.odszkodowania24.eu

---

Odszkodowania powypadkowe

Iwona Wilczewska

Artykuł pochodzi z serwisu www.Artelis.pl

Krąg osób uprawnionych do żądania odszkodowania

Autorem artykułu jest Iwona Wilczewska

Roszczenie z art. 446 § 3 k.c. przysługuje „najbliższym członkom
rodziny zmarłego”. Należy do nich zaliczyć takie osoby, których
sytuacja życiowa kształtowała się w pewnej zależności od zmarłego.
Chodzi tu zatem w pierwszej kolejności o małoletnie lub niesamodzielne
dzieci i małżonka, pozostających ze zmarłym we wspólnym ognisku rodzinnym. Istotne jednak jest to, że o tym, kto jest najbliższym
członkiem rodziny zmarłego, decyduje układ faktyczny stosunków
rodzinnych pomiędzy zmarłym a tymi osobami53.
Jak wynika z treści art. 446 § 3 k.c. uprawniony musi być
członkiem rodziny. Chodzi tu o pojęcie rodziny, jako pewnej komórki
związanej zarówno więzami uczuciowymi, jak i wspólnością
gospodarczą, gdyż tylko członkowie takiej komórki mogą odczuć
znaczne pogorszenie swej sytuacji życiowej wskutek zgonu
poszkodowanego. Ocena, kto jest najbliższym członkiem rodziny, zależy
od okoliczności, niekoniecznie za takiego członka rodziny uznany być
musi najbliższy krewny. Decydować tu będzie bliskość kontaktu danego
członka rodziny ze zmarłym, stopień łączących ich uczuć, powiązania
gospodarcze. Te elementy przeważają nad bliskością pokrewieństwa54.
Także SN w swoim orzeczeniu55 wyjaśnił, że konkretyzacja tego, kto jest
w danym wypadku najbliższym członkiem rodziny, należy do sądu
orzekającego.
Zgodnie z tym stanowiskiem macocha może być uznana za osobę
będącą najbliższym członkiem rodziny zmarłego, gdy uzasadniają to
pozytywnie ocenione w świetle zasad współżycia społecznego stosunki
łączące macochę i pasierba. Zapatrywanie to umacnia wprowadzenie
w art. 144 k.r.o. wzajemnych obowiązków alimentacyjnych między
pasierbem a macochą.
Do osób uprawnionych można też zaliczyć wnuka, gdy był on
wychowywany i utrzymywany przez dziadków. Potwierdza to SN w orzeczeniu z dnia 5.08.1970 r.56, w którym stwierdza: jeżeli dziecko
pozamałżeńskie było wychowywane i utrzymywane przez dziadków, to
okoliczność, że matka żyje i jest zdolna do alimentacji dziecka, nie stoi
na przeszkodzie do uznania, iż śmierć dziadka znacznie pogorszyła
sytuację życiową dziecka, oraz do zasądzenia na rzecz tego dziecka
odszkodowania przewidzianego w art. 446 § 3 k.c.
Osobą uprawnioną jest też dziecko poczęte w chwili śmierci ojca,
ale urodzone po jego śmierci. Nasciturus ma warunkową zdolność
prawną i jeśli urodzi się żywe musi być traktowane na równi z dziećmi
urodzonymi przed śmiercią ojca. Nie ulega wątpliwości, że wskutek
śmierci ojca nastąpiło znaczne pogorszenie jego sytuacji57.
Dyskusyjna jest w doktrynie możliwość przyznania
odszkodowania konkubinie, wychowankom zmarłego, jego narzeczonej.
Jedni autorzy uważają, że do rodziny w rozumieniu przepisu art. 446 § 3
k.c. należy też zaliczyć wychowanków, narzeczoną, konkubinat, jeżeli
ma on charakter dostatecznej trwałości i cechuje się dostatecznie silną
wspólnością gospodarczą. Natomiast inni twierdzą, że do rodziny nie
należy: konkubinat, wychowankowie zmarłego, narzeczona i z tego
względu nie są oni osobami uprawnionymi na podstawie art. 446 § 3 k.c.

53 G. Bieniek (w:), op. cit., s. 423.
54 S. Garlicki, op. cit., s. 474.
55 Orzeczenie SN z dn. 10.12.1969, III PRN 88/69, OSNCP 1970/9, poz. 160.
56 Orzeczenie SN z dn. 5.08.1980 r., II CR 313/70, OSNCP 1971/3, poz. 56.
57 Orzeczenie SN z dn. 4.04.1996 r., II PR 139/66, OSNCP 1966/9, poz. 158.
www.odszkodowania24.eu

---

odszkodowanie

Iwona Wilczewska

Artykuł pochodzi z serwisu www.Artelis.pl